nükleotid eksizyon onarımı ne demek?

Nükleotid eksizyon onarımı (NER), DNA'daki hacimli, sarmal bozucu hasarları gidermek için kullanılan önemli bir DNA onarım mekanizmasıdır. Bu hasarlar, UV ışınlaması (https://www.nedemek.page/kavramlar/UV%20ışınlaması), kimyasal karsinojenler veya diğer çevresel faktörler nedeniyle oluşabilir. NER, hasarlı bölgeyi içeren kısa bir tek sarmallı DNA parçasını keserek ve ardından DNA polimerazı (https://www.nedemek.page/kavramlar/DNA%20polimerazı) ve DNA ligazı (https://www.nedemek.page/kavramlar/DNA%20ligazı) kullanılarak boşluğu doldurarak çalışır.

NER'in iki ana yolu vardır:

1. Global genomik NER (GG-NER): Genomun tamamını hasar açısından tarar ve DNA transkripsiyonu yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın hasarları onarır. GG-NER, XPC proteini (https://www.nedemek.page/kavramlar/XPC%20proteini) tarafından başlatılır.
2. Transkripsiyon bağlantılı NER (TC-NER): Aktif olarak transkribe edilen genlerdeki hasarları öncelikli olarak onarır. RNA polimerazı (https://www.nedemek.page/kavramlar/RNA%20polimerazı) durduğunda, TC-NER tetiklenir.

NER'deki kusurlar, kseroderma pigmentosum (https://www.nedemek.page/kavramlar/kseroderma%20pigmentosum) gibi hastalıklara yol açabilir ve bu da bireyleri UV ışınlamasına karşı aşırı derecede hassas hale getirir ve cilt kanseri riskini artırır.